Sa kanto ng barangay namin sa Tabuco, merong isang mumunting computer shop. Hindi man kalakihan, pero sapat na para sa amin ng mga barkada. Laging puno ang shop, lalo na kapag gabi, dahil dito ang takbuhan ng mga kabataan na tulad ko para maglaro ng Dota, Counter-Strike, at minsan, manood ng porn. At sa lahat ng computer sa shop, may paborito ako—unit number 4.
“Te’, pa-open time sa 4,” lagi kong sinasabi kay Ate Leni, ang may-ari ng shop, tuwing papasok ako. Ewan ko ba, pero sa dami ng computer sa shop, iba talaga ang trip ko sa 4. Hindi siya nagla-lag, smooth yung controls, at maganda yung resolution ng screen. Palibhasa, luma at medyo kinakalawang na yung iba, pero yung 4, parang laging bago.
Isang gabi, katulad ng dati, naglaro kami ng barkada hanggang madaling araw. Pustahan pa nga kami nun, at sa sobrang init ng laban, hindi ko namalayan na pasado alas-tres na pala ng umaga. Pagod na pagod, pero sulit kasi nanalo kami.
Pag-uwi ko, bukas pa rin ang ilaw sa sala. Doon ko na naman nakita si Mama, nakaupo sa sofa, nag-aabang. Hindi ako sinermonan. Tahimik lang siya. Palibhasa, alam niyang mahina ako pagdating sa pag-abot ng pangarap. Pero hindi ko pa rin napigilan ang guilt na naramdaman ko tuwing uuwi akong ganito, halos madaling araw na, at iniintay pa rin niya ako.
“Hala, magpahinga ka na, Ma. Bukas na lang tayo mag-usap,” sabi ko sa kanya, sabay kiss sa noo.
🍂
Lumipas ang mga buwan, ganun pa rin ang routine ko—laro, uwi, tapos bukas na naman ng ilaw sa sala. Parang naging comfort zone ko na rin yung PC 4, kasi doon ako laging panalo. Para bang may dala siyang swerte.
Hanggang isang gabi, ibang klaseng ilaw ang sumalubong sa akin pag-uwi—kandila. Nakaabang pa rin si Mama, pero hindi na siya nag-aabang para sa akin. Nawala siya nang hindi ko inaasahan. Biglaan. Isang iglap, wala na ang ilaw ng tahanan namin.
Ang bigat. Parang isang malakas na sapak ang dumapo sa akin, kasabay ng pagsara ng mga ilaw sa computer shop. Hindi ko alam kung saan ako magsisimula ulit. Paano ba mabuhay sa mundo kung wala na yung taong laging nag-iintay para sa ‘yo?
Hindi na ako bumalik sa shop ng ilang linggo. Hindi ko na kayang humarap sa PC 4, lalo na ngayong wala na si Mama na mag-aabang sa akin sa bahay.
🍂
Isang araw, bumalik ako. Tumambay ako sa harap ng computer shop, at nakita ko si Ate Leni. Tinawag niya ako papasok.
“Ney, ba’t ‘di ka na nagpapakita? Miss ka na ng PC 4 ah,” sabi niya, sabay turo sa paborito kong computer.
“Nakakatamad na, Te’.”
Tumawa si Ate Leni. “Alam mo bang special yang unit na ‘yan? Yung Mama mo… siya ang nagpapadala para lagi ‘yang upgraded.”
Nanlamig ako. “Anong ibig mong sabihin?”
“O, akala mo ba bakit palaging maganda takbo ng PC 4? Yung Mama mo kasi, nung nalaman niyang yun yung paborito mo, kinausap ako. Nagsabi siya na palihim niya akong bibigyan ng pang-upgrade para lagi kang manalo. Ayaw niya kasing matalo ka… hindi niya kayang makita kang malungkot.”
Nag-pause ako, pinakikiramdaman ang bawat salitang sinabi ni Ate Leni. Yung mga gabing uuwi ako na iniintay ako ni Mama… Akala ko lagi siyang galit. Pero hindi pala. Hindi ko alam, siya na pala ang gumagawa ng paraan para maging masaya ako kahit papano—kahit sa paglalaro.
Naalala ko yung mga simpleng galaw niya—yung laging nakahanda yung paborito kong ulam pag-uwi, yung palihim na pagkabit ng electric fan sa tabi ng computer habang naglalaro ako. Hindi ko alam, pero unti-unti niyang iniahon yung buhay ko nang hindi ko napapansin. Hindi lang siya nag-aabang sa akin. Nasa likod din pala siya ng bawat panalo ko.
🍂
Mula noon, hindi na ako naglaro hanggang madaling araw. Bumalik ako sa shop, pero hindi na para sa sarili ko lang. Bawat oras na naupo ako sa PC 4, naaalala ko si Mama—na sa bawat laro, siya pala ang dahilan kung bakit walang sablay ang paborito kong unit. Siya ang sikreto ng lahat.
Natutunan ko ang halaga ng oras, ng bawat sandaling kasama ang mga mahal sa buhay. Napagtanto ko na ang mga simpleng bagay, gaya ng isang “pa-open time” sa paborito mong unit, minsan, hindi lang pala para sa’yo. Para pala sa taong nagmamahal sa’yo, sa likod ng lahat ng bagay na akala mo’y maliit at walang halaga.
At ngayong wala na si Mama, dala ko ang bawat upgrade na ginawa niya—hindi lang sa computer, kundi sa buhay ko.
Sa kanto ng barangay namin sa Tabuco, merong isang mumunting computer shop. Hindi man kalakihan, pero sapat na para sa amin ng mga barkada. Laging puno ang shop, lalo na kapag gabi, dahil dito ang takbuhan ng mga kabataan na tulad ko para maglaro ng Dota, Counter-Strike, at minsan, manood ng porn. At sa lahat ng computer sa shop, may paborito ako—unit number 4.
Grief is universal, and though the paths we walk may be different, the experience is deeply shared by all of us. For those who find solace in anime, you already know the medium offers more than action-packed battles or fantastical worlds. Some of the most moving and profound stories come from these animated tales, reminding us that while loss is inevitable, healing is possible.
The following anime shows won’t just distract you—they will help you process, reflect, and, in their own unique way, offer you something meaningful to hold on to during your grief.
Katulad ng kantang “Ang Huling El Bimbo,” kung saan ang plaka ay umikot na at nagwakas, ang buhay din natin ay may hangganan. Ngunit paano nga ba natin haharapin ang ating huling kabanata nang hindi takot, kundi may buong tiwala at paghahanda? Narito ang ilang mga praktikal at espiritwal na gabay upang maghanda sa kamatayan nang may kahinahunan at grasya.
It’s hard to even imagine, isn’t it? You’re supposed to be wrapping presents, decorating the tree, or baking cookies, but instead, you’re hit by the crushing realization that things will never be the same. The holidays, which were once filled with laughter and excitement, now carry a shadow of sadness. But despite how heavy that grief feels, there are ways to get through this season while honoring the love and traditions that Mom left behind.
Grieving the loss of a loved one is one of the hardest journeys you’ll ever face. And in today’s world, there’s no shortage of advice on how to “handle” grief. Some of it is useful, but let’s be honest: a lot of it involves shelling out serious cash for therapy sessions, online courses, or even pricey medications.
But what if I told you that there’s more than one way to cope with grief? You don’t have to take the “blue pill” (a quick fix through expensive means) or fall into the idea that professional help is the only solution.
